Geld in het vermogensrecht

Voorwoord / V
Afkortingen / XI
Lijst van verkort aangehaalde literatuur / XIII

HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1 Onderwerp / 1
2 Geld in een vermogensrechtelijke context / 2
3 Europees (monetair) recht / 2
4 Europees deel van het Koninkrijk / 3
5 Positief recht en maatschappelijke context / 5
6 Opzet van deze monografie / 5

HOOFDSTUK 2
De algemene kenmerken van geld / 7
7 Definities / 7
7.1 Een omschrijving / 7
7.2 Dagelijks spraakgebruik / 8
7.3 Omschrijvingen in het BW / 8
8 De euro als wettig betaalmiddel / 9
8.1 De euro: een gemeenschappelijke munt / 9
8.2 Een weinig vastomlijnde betekenis / 10
8.3 Verschillende opvattingen over euro en eigendom / 11
8.4 Denominaties, vormgeving en auteursrecht / 12
8.5 Operationele aspecten: vervoer, controles, beschikbaarheid / 13
9 Geld is een (min of meer) constante waarde / 15
9.1 De verschillende waarden van geld / 15
9.2 Intrinsieke waarde / 15
9.3 Nominale waarde / 17
9.4 Interne waarde (‘koopkracht’) / 18
9.5 Mogelijkheden om verlies aan koopkracht te corrigeren / 19
9.6 Externe waarde (‘wisselkoers’) / 22
10 Waarde, geldschepping en geldhoeveelheid / 22
10.1 Geldhoeveelheid / 22
10.2 Het in omloop brengen van munten en bankbiljetten / 23
10.3 Banken als geldscheppende instellingen / 25
11 Geld en de ordenende functie van de wet / 26
11.1 De betrekkelijke waarde van de wet / 26
11.2 Een voldoende ontwikkeld rechtssysteem als randvoorwaarde / 27

HOOFDSTUK 3
Chartaal geld: munten en bankbiljetten / 29
12 Inleiding / 29
13 Munten en bankbiljetten zijn ‘zaken’ / 30
13.1 Munten / 30
13.2 Bankbiljetten / 30
13.3 Soortzaken; bepaalbaarheid / 31
14 Chartale betaling / 32
14.1 Kenmerken / 32
14.2 Chartale betaling en botsende maatschappelijke belangen / 34
14.3 Beperkingen op grond van een rechtshandeling / 35
14.4 Beperkingen op grond van de redelijkheid en billijkheid / 35
14.5 Beperkingen op grond van de wet / 36
14.6 Alleen giraal betalen bij gemeentes: een niet toegestane uitsluiting / 36
15 Chartale betaling: goederenrechtelijke aspecten / 37
15.1 Overdracht van een goed / 37
15.2 Betalingsverkeer, overdracht en vertrouwensbescherming / 37
16 Eigendom van chartaal geld / 39
16.1 Geldvervoer / 39
16.2 Stortingen en (ongeautoriseerde) opnames / 40
16.3 Beschadiging; omwisseling / 41
16.4 Vernietiging; zaaksvorming / 42
16.5 Gevonden geld; schatvinding / 43
17 Beperkte rechten / 45
17.1 Vruchtgebruik / 45
17.2 Pandrecht / 45

HOOFDSTUK 4
Giraal geld / 49
18 Inleiding / 49
19 Giraal geld is een vordering op de bank / 49
20 De overeenkomst tot het verlenen van betaaldiensten / 52
20.1 Tussen privaat- en publiekrecht: een gereguleerde overeenkomst / 52
20.2 Kenmerken van opdracht dan wel lastgeving / 52
20.3 Een ‘raamovereenkomst’ als bedoeld in art. 7:514 onder (o) BW / 53
20.4 Toezichtrechtelijke informatieplichten / 54
20.5 Informatieplichten bij online dienstverlening / 54
20.6 De bank als poortwachter: onderzoeksplichten op grond van de Wwft / 55
20.7 Verplichting tot het aanbieden van een (basis)betaalrekening / 56
20.8 Standaardisatie: Algemene Bankvoorwaarden en productvoorwaarden / 57
21 Giraal tegoed, bank en betaling: de hoofdregels / 58
21.1 Het rechtskarakter van de girale betaling / 58
21.2 Uitgaande betalingen: de betaalopdracht / 59
21.3 Inkomende betalingen: bijschrijving / 61
21.4 Rekening-courant: art. 6:140 BW / 63
22 Giraal tegoed en faillissement / 65
22.1 Giraal tegoed en art. 20 Fw / 65
22.2 Uitgaande en inkomende betalingen rond het moment van faillietverklaring / 65
22.3 Stornering in faillissement / 67
22.4 Betaling per vergissing aan de curator / 67
23 Enkele bijzondere rekeningen / 68
23.1 En/of-rekening / 68
23.2 Boedelrekening / 69
23.3 Kwaliteitsrekening / 70
24 Betalingsverkeer en aansprakelijkheid van de bank / 71
24.1 Aansprakelijkheid jegens de rekeninghouder / 71
24.2 Aansprakelijkheid jegens derden / 72
25 Overdraagbaarheid / 73
26 Verpanding van een giraal tegoed / 74
26.1 Verpanding aan de bank / 74
26.2 Financiëlezekerheidsovereenkomst / 74
27 De bank als debiteur / 76
27.1 Een reactie op de eurocrisis: de Europese Bankenunie / 76
27.2 Het depositogarantiestelsel (DGS) / 77
27.3 Vordering, DGS en preferentie / 77
27.4 Vordering, DGS en bescherming in resolutie / 78
27.5 Risicoabsorberend kapitaal: aandelen en achtergestelde vorderingen / 79
28 Het beëindigen van de raamovereenkomst / 79
28.1 Opzegging door de rekeninghouder / 79
28.2 Opzegging door de bank / 80
28.3 Verjaring en ‘slapende rekeningen’ / 82

HOOFDSTUK 5
Digitaal geld / 85
29 Inleiding / 85
30 Elektronisch geld / 86
30.1 Definitie / 86
30.2 Uitgifte tegen contante of girale betaling / 86
30.3 Enkele vermogensrechtelijke aspecten / 87
31 Virtuele valuta / 88
31.1 Definitie / 88
31.2 Twee voorbeelden: bitcoin en Libra / 89
31.3 Enkele vermogensrechtelijke aspecten / 91
32 Digitaal centralebankgeld (‘CBDC’) / 93

Trefwoordenregister / 97
Artikelenregister / 105
Jurisprudentieregister / 115
Monografieën BW / 121